MEMBERI KULIAH DAN MENTERBIAH

Mohd.Yazid Deraman

Jabatan Pendidikan Jasmani & Kesihatan.

Iinstitut Pendidikan Guru merupakan kilang menghasilkan bakal guru untuk menjana genarasi akan datang. Pendidikan yang berkualiti dari IPG penting dan diperlukan untuk melahirkan genarasi yang berkualiti. Pensyarah di IPG memainkan peranan utama dalam tugas menyampaikan ilmu,melatih dan mendidikan. penyampaian berkesan bergantung kepada sesorang guru. Ilmu yang disampaikan jika diamalkan dulu oleh guru, memudahkan proses membentuk genarasi yng baik. Pengajaran melalui teladan membantu guru pelatih melihat sendiri ilmu yang dipelajari dilaksanakan secara praktikal. Pensyarah atau guru mesti memastikan ilmu yang disampaikan adalah ilmu yang baik bermanafaat yang boleh membentuk jiwa tauhid mereka. tidak salah belajar pelbagai subjek tapi semua ilmu mesti berpaksikan kepada ilmu yang mengingatkan Allah Yang Maha Besar dan Bijaksana, barulah para pelajar boleh terbentuk dengan baik kerana islam saja yang selamat dan menyelamatkan.

Umumnya pendidikan berkesan mesti mengandungi lima perkara:-

1.    Setiap pelajaran yang disampaikan mestilah dikaitkan dengan kebesaran Allah SWT untuk menanam jiwa tauhid dalam hati pelajar.

2.    Tanzir (berita-berita menakutkan tentang azab dan seksaan Tuhan kepada orang yang derhaka kepada Nya) misti dijelaskan supaya pelajar takut kepada perkara-perkara mendatangkan dosa dan kemurkaan Allah.

3.    Tabsir (Khabar-khabar gembira bagi orang yang taat kepada perintah Tuhan)  supaya pelajar berlumba-lumba untuk membuat kepajikan.

4.    Memaparkan sejarah tokoh-tokoh islam yang gigih memperjuangkan agama .Pada mereka terdapat banyak sikap, tindakan, akhlak yang boleh dicontohi berbanding tokoh-tokoh dunia hari ini.dimana mereka berjaya membina tamadun dunia tetapi rusak akhlak dan peribadi.

5.    Mencerita sejarah orang-orang yang dimurkai Allah dan balasan yang Allah timpakan kepada mereka seperti Firaun dan Namrud supaya tidak mengikuti jejak langkah dan perangai mereka menentang Allah SWT.

Di IPG atau mana-mana intitusi pengajian tinggi, pensyarah dan mahasiswi misti berintraksi sesama sendiri bagi menambahkan kefahaman tentang apa yang dipelajari.Pensyarah misti berperanan seperti peranan guru. Mereka misti mendidik ,menyampai ilmu dan pengalaman serta mentarbiah. Barulah guru pelatih kita terbentuk dalam likungan agama dan ilmu kedunian yang lain.

PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH DAN PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT

(MOHD.YAZID BIN DERAMAN)

IPG KAMPUS KOTA BHARU, KELANTAN

Pengenalan Program Kesihatan Sekolah

Program Kesihatan Sekolah (RKS) meliputi semua kegiatan dan pengalaman yang direka untuk mempertahankan, mengalakkan dan menjaga kesihatan optima murid-murid dan kegiatan sekolah, untuk mengalakkan keadaan hidup sihat di sekolah dan untuk membina pengetahuan, sikap dan kebiasaan yang diingini mengenai kesihatan. Tumpuan adalah kepada Program Bersepadu Sekolah Sihat (PBSS) kerana program ini menyatupadukan dan menyelaras

 PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH

Semua aktiviti berkaitan dengan kesihatan sekolah. Rancangan Kesihatan Sekolah telah dimulakan sejak tahun 1967 lagi dengan tujuan utamanya untuk melahirkan pelajar-pelajar dan masyarakat sekolah yang sihat dan produktif. Keutamaan akan diberi untuk menambah pengambilan dan latihan kakitangan profesional kesihatan dan anggota kesihatan profesional bersekutu di sektor awam dan swasta. Peraturan yang ditetapkan dalam Akta Kemudahan dan Jagaan Kesihatan Swasta 1998 akan dikuatkuasa untuk mempertingkatkan lagi kualiti dan peluang mendapatkan perkhidmatan kesihatan yang disediakan oleh sektor swasta.

Setelah lebih dua puluh tahun berlalu, konsep kesihatan sekolah semakin berkembang seiring dengan perkembangan di dalam bidang teknologi dan komunikasi. Pada tahun 1996, dengan kerjasama Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM), Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) telah memberi nafas baru kepada RKS dengan mewujudkan Program Bersepadu Sekolah Sihat (PBSS). Matlamat PBSS adalah untuk meningkatkan pengetahuan mengenai amalan kesihatan diri, menggalakkan amalan cara hidup sihat dan memastikan persekitaran sekolah yang bersih, ceria, selamat dan sihat.

Berkaitan kesihatan, KPM telah mengeluarkan beberapa pekeliling ikhtisas, suratsiaran dan buku-buku panduan seperti Garis Panduan Amalan Kebersihan Sekolah 1997, panduan Melaksanakan PBSS, Buku Panduan PROSTAR dan Modul Latihan PROSTAR, Garis Panduan Rancangan Makanan Tambahan, Garis Panduan Program Susu Sekolah dan Panduan Pengurusan Pendidikan Pencegahan Denggi di Sekolah 2005. Perkhidmatan kesihatan di bawah PBSS termasuklah menilai status kesihatan murid, memberi khidmat rawatan dan rujukan, memberi bimbingan dan kaunseling, memberi penjagaan rawatan/kecemasan, mencegah dan mengawal kejadian penyakit serta mendiagnosis dan membantu penempatan kanak-kanak berkeperluan khas.

Antara program berkaitan kesihatan yang dilaksanakan di sekolah adalah Perkhidmatan Kesihatan Sekolah, Perkhidmatan Pergigian, Rancangan Makanan Tambahan (RMT), Program Susu Sekolah (PSS), Pendidikan Pencegahan Denggi, menjadikan sekolah kawasan larangan merokok, menyediakan pertolongan cemas dan bilik khas kesihatan (sick-bay), mewujudkan Program Sihat Tanpa AIDS untuk Remaja (PROSTAR), mengadakan program bebas dadah dan kempen cara hidup sihat.

RASIONAL, MATLAMAT DAN OBJEKTIF PBSS

Rasional

Kewujudan Program Bersepadu Sekolah Sihat (PBSS) adalah berdasarkan rasional berikut:

•      Mewujudkan satu program kesihatan yang mampu melahirkan rasa tanggungjawab bersama dan komitmen dalam kalangan warga sekolah.

•      Penyeragaman beberapa program kesihatan sekolah sedia ada di bawah satu program bersepadu.

•      Keperluan mewujudkan satu sistem yang fleksibel, inovatif dan kreatif kepada keperluan sekolah berlandaskan kepada keperluan semasa.

•      Meningkatkan kesefahaman dan kerjasama diwujudkan antara sekolah dan

•      masyarakat dalam menangani isu-isu kesihatan.

•      Program yang terancang dan bersepadu adalah suatu usaha yang teratur dan fokus ke arah amalan kesihatan perlu dipraktikkan.

•      Keperluan untuk mewujudkan satu program bersepadu yang menghasilkan impak serta dapat dinilai keberkesanannya. Program Bersepadu Sekolah Sihat (PBSS) perlu dirancang, dilaksana dan dinilai di setiap sekolah. Program ini adalah sejajar dengan hasrat dan wawasan negara untuk melahirkan rakyat yang sihat, produktif dan berkualiti.

Matlamat PBSS

Matlamat penting Pendidikan Kesihatan adalah untuk membentuk sikap dan

perlakuan yang positif terhadap kesihatan serta melahirkan warga sekolah dan

persekitaran yang selamat, sihat dan berkualiti ke arah pencapaian wawasan

negara. Untuk merealisasikan matlamat ini adalah lebih mudah dan berkesan

ketika kanak kanak ini masih muda kerana mereka boleh dipengaruhi oleh sikap

dan amalan kesihatan yang positif ibarat "melentur buluh biarlah dari

rebungnya". Tambahan pula, kanak kanak sekolah adalah "captive audience"

yang mudah dipengaruhi. Rajah 1.1 menunjukkan program-program kesihatan

yang boleh dilaksanakan di sekolah.

Objektif PBSS

:

•      Memelihara dan meningkatkan persekitaran sekolah yang bersih, ceria, selamat dan sihat.

•      Membina satu persekitaran sosial sekolah yang menggalakkan amalan cara

•      hidup sihat.

•      Menetapkan polisi/dasar kesihatan sekolah.

•      Memupuk pengetahuan, sikap dan amalan yang berkaitan dengan kesihatan supaya setiap warga sekolah lebih bertanggungjawab terhadap penjagaan kesihatan diri, keluarga dan masyarakat.

•      Meningkatkan kerjasama dan penglibatan komuniti di dalam programkesihatan sekolah.

•      Menyediakan Perkhidmatan Kesihatan Sekolah bagi:

•      Menilai taraf kesihatan murid.

•      Memberi khidmat rawatan dan rujukan.

•      Menggalakkan bimbingan dan kaunseling berdasarkan keperluan dan

•      masalah kesihatan murid.

•      Memberi penjagaan rawatan kecemasan terhadap penyakit-penyakit

•      di sekolah.

•      Mencegah dan mengawal kejadian penyakit.

•      Mengenal pasti, merujuk dan membantu penempatan kanak-kanak kurang upaya.

KEPENTINGAN KESIHATAN SEKOLAH DALAM KONTEKS

Kesihatan adalah disasarkan kepada tiga kelompok masyarakat iaitu:-

•      Individu

•      Keluarga

•      Komuniti

Kerjasama di antara masyarakat (individu,keluarga dan komuniti) dan sekolahmenggalakkan penglibatan masyarakat dan sekolah dalam semua aktivitikesihatan melalui PIBG, JKKK, Persatuan-persatuan, Jabatan-jabatan Kerajaan

dan Bukan Kerajaan. Kerjasama tersebut membolehkan beberapa tindakan yang berfaedah seperti berikut:

(a) Pemeliharaan Persekitaran

•      Kawalan pembiakan vektor

•      Pembuangan sampah dan saliran air limbah yang sempurna

•      Kawasan yang cantik, bersih, selesa dan selamat

(b) Struktur Fizikal

•      Lokasi yang sesuai

•      Bangunan yang selamat

•      Pengudaraan yang sempurna

•      Pencahayaan yang cukup

•      Kemudahan bilik darjah dan asrama yang mencukupi, peralatan yang

•      sesuai, menyediakan bilik rawatan yang sesuai

(c) Kerjasama di antara Masyarakat dan Sekolah

Kerjasama di antara sekolah dengan masyarakat bertujuan untuk mengintegrasikan aktiviti-aktiviti kesihatan sekolah dan kesihatan masyarakat. Ianya merupakan satu proses dua hala di mana kedua dua sekolah dan masyarakat memikul tanggungjawab bersama untuk mengawasi dan mempertingkatkan lagi status/taraf kesihatan kanakkanak. Dalam konteks ini sekolah perlu memikirkan apakah sumbangannya terhadap masyarakat dan begitulah sebaliknya, iaitu apakah yang masyarakat boleh sumbangkan kepada sekolah. Kerjasama meliputi:

•      Penyediaan tandas yang mencukupi untuk murid-murid dan kakitangan

•      Kemudahan bekalan air yang selamat dan mencukupi

•      Keadaan kantin yang bersih dan selamat di samping pengendalian makanan yang sempurna

Enam teras utama PBSS yang telah digariskan untuk mewujudkan satupendekatan bersepadu di antara sektor awam, sektor swasta dan masyarakat ke arah melahirkan sekolah sihat adalah seperti berikut:-

•      Polisi Kesihatan Sekolah

•      Persekitaran Fizikal Sekolah

•      Persekitaran Sosial Sekolah

•      Penglibatan Komuniti

•      Kemahiran Kesihatan Diri

•      (vi)Perkhidmatan Kesihatan Sekolah

Polisi Kesihatan Sekolah

Polisi kesihatan sekolah ialah pernyataan yang menentukan tindakan dan

keperluan sumber bagi mempromosikan kesihatan. Polisi ini berfungsi sebagai:

•      (a)Polisi Kesihatan Sekolah bertujuan untuk:

•      (b) Menyediakan piagam sekolah sebagai panduan kepada warga sekolah dan

•      masyarakat luar.

•      (c)Merancang dan mengawasi pelaksanaan polisi kesihatan

Beberapa polisi yang boleh dibentuk oleh sesebuah sekolah yang berkaitan dan

bersesuaian dengan keperluan sekolah ialah:

•      Polisi keselamatan makanan di kantin sekolah.

•      Polisi pertolongan cemas

•      Polisi keselamatan sekolah

•      Polisi kawalan penyakit

•      Polisi persekitaran fizikal sekolah

•      Polisi persekitaran sosial sekolah

•      Polisi pendidikan kesihatan

•      Polisi peranan warga sekolah dan masyarakat

Polisi-polisi yang dilaksanakan perlu dikaji dan dikemaskini dari semasa ke

semasa.

Contoh:

·         Polisi Indikator

·         Polisi bebas asap rokok Jumlah warga sekolah merokok dalam kawasan sekolah

·         Bilangan poster larangan merokok dalam kawasan sekolah

·         Polisi keselamatan makanan di kantin sekolah

·         Rating‰ premis kantin sekolah

Tujuan dan Fungsi Polisi Kesihatan Sekolah.

Persekitaran Fizikal Sekolah

Persekitaran fizikal sekolah yang sihat dan selamat ialah keadaan sekolah yang

mempunyai kemudahan asas dan fizikal yang sentiasa bersih, ceria, selamat dan

sihat. Persekitaran tersebut berfungsi untuk:

•      Mewujudkan persekitaran fizikal yang bersih dan selamat

•      Mewujudkan persekitaran yang bebas daripada risiko jangkitan penyakit.

•      Memastikan semua kemudahan asas di sekolah mencukupi dan sentiasa

•      dalam keadaan bersih, ceria, selamat dan sihat yang merangkumi:

o   Bangunan sekolah

o   Bilik darjah

o   Tandas

o   Bekalan air

o   Telefon

o   Kebun/lanskap

o   Makmal

o   Kantin

o   Asrama

o   Klinik

o   Dewan

o   Sektor

o   Tempat letak kereta

o   Pagar

o   Perparitan

o   Sistem pembangunan sisa pepejal

o   Pili bomba dan

o   Padang Permainan

Bagi memastikan persekitaran fizikal sekolah yang sempurna beberapa perkara

perlu diambil kira, iaitu:

•      Persekitaran yang bersih dan selamat bagi menggalakkan amalan kesihatan, mengurangkan risiko jangkitan penyakit-penyakit dan kejadian kemalangan di sekolah.

•      Kebersihan kantin, dapur asrama dan dewan makan sekolah sentiasa bersih, selamat dan mematuhi peraturan-peraturan kesihatan yang terdapat dalam Garis Panduan Kantin Sekolah dan Pekeliling Pembangunan dan Bekalan Bil.2/1994 (Pengendalian Asrama)

•      .

•      Memastikan pengalaman, penyediaan dan pengambilan makanan berkhasiat dan bermutu oleh warga sekolah selaras dengan dasar pemakanan Kementerian Kesihatan Malaysia semasa.

•      Mewujudkan kawasan sekolah sebagai kawasan bebas asap rokok dan Pengetua, Guru Besar atau guru diberikan kuasa untuk mengkompaun di bawah Peraturan-peraturan Kawalan Hasil Tembakau 1993.

•      (e)Memastikan sekolah bebas dari pembiakan nyamuk Aedes mengikut Buku Panduan Program Bebas Denggi di Sekolah 1994

•      .

•      (f)Memastikan persekitaran sekolah bebas dari pencemaran udara, air dan bunyi bising.

•      Pemantauan dan Penilaian

•       

Petunjuk-petunjuk yang diambil kira ialah:

•      Peratus sekolah mempunyai ÂratingÊ > 70% untuk 3K (keceriaan, keindahan

•      dan keselamatan).

•      Peratus sekolah melaksanakan program bebas denggi di sekolah.

•      Peratus sekolah mencapai > 75% ÂratingÊ bebas denggi di sekolah.

•      Peratus sekolah mencapai 75% ÂratingÊ premis makanan.

•      Peratus sekolah mematuhi 100% peraturan larangan merokok.

•      Peratus sekolah bebas daripada kemalangan di sekolah.

Persekitaran Sosial Sekolah

Persekitaran sosial yang sihat dan selamat ialah persekitaran yang boleh membentuk sikap dan amalan ke arah membina sahsiah warga sekolah yang murni dan dapat mengatasi segala cabaran sama ada cabaran mental atau fizikal. Persekitaran sosial sekolah yang baik berupaya menyediakan beberapa perkara iaitu:

•      Menyediakan persekitaran yang kondusif untuk perkembangan mentalyang sihat dan mengurangkan tekanan (stress) di kalangan warga sekolah.

•      Menyediakan persekitaran sosial yang sihat untuk perkembangan yang seimbang dari segi jasmani, emosi, rohani dan intelek warga sekolah. Persekitaran sosial yang sihat dan selamat boleh membantu membentuk pelajaryang seimbang dari kesihatan mental dan fizikal.

•      Beberapa aktiviti boleh dilaksanakan bagi merealisasikan matlamat tersebut. Aktiviti-aktiviti yang dijalankan perlu berupaya:

•      Membina ketahanan mental dan keyakinan diri warga sekolah melalui

•      penghayatan agama dan nilai-nilai murni.

•      Mewujudkan pelbagai aktiviti untuk mengurangkan tekanan (stress) dalam

•      kalangan warga sekolah seperti kegiatan Pembimbing Rakan Sebaya,rekreasi, hobi, „punching bag, sudut pidato dan papan conteng.

•      Memberi perkhidmatan kaunseling terhadap kes-kes yang memerlukan.

•      Melaksanakan amalan cara hidup sihat pada setiap masa.

•      Menangani kes-kes disiplin warga sekolah mengikut peruntukan Peraturan-peraturan Disiplin yang sedia ada.

•      Menggalakkan pembentukan sahsiah yang murni melalui prosespengajaran dan pembelajaran, Kem Motivasi, Kem Bina Semangat, Kem Ibadat, Kursus Kepimpinan, Rakan Muda, PROSTAR dan lain-lain aktiviti yang bersesuaian.

•      (g) Memberi bantuan/sokongan moral, khidmat nasihat dan sokongan kewangan seperti Biasiswa, Tabung Kebajikan dan Insurans Takaful.

Pemantauan dan Penilaian Indikator-indikator:

•      (a)Peratus sekolah bebas daripada penggunaan dadah

•      (b) Peratus sekolah bebas dari kes Jenayah

•      (c)Peratus sekolah menjalankan program PROSTAR

•      (d) Peratus sekolah menjalankan aktiviti khidmat nasihat/kaunseling/anti stress.

Penglibatan Komuniti

Penglibatan komuniti adalah suatu bentuk kerjasama di antara warga sekolah,ibu bapa serta masyarakat yang menyokong dan meningkatkan tahap kesihatan warga sekolah. Penglibatan tersebut berfungsi seperti berikut:

•      Penglibatan aktif dalam aktiviti kesihatan.

•      Melibatkan diri dalam bentuk tenaga kepakaran/bahan/kewangan.

•      Memberi dorongan dan sokongan moral kepada murid.

•      Menjadi role mode amalan cara hidup sihat.

Untuk mencapai matlamat PBSS, beberapa aktiviti boleh dijalankan untuk

memenuhi fungsi penglibatan komuniti adalah seperti berikut:

(a) PROSTAR

 (Program Sihat Tanpa AIDS untuk Remaja) Aktiviti meningkatkan pengetahuan dan kesedaran komuniti dan warga sekolah tentang bahaya, cara pencegahan dan kawalan AIDS di samping menanam sikap positif dan prihatin gejala sosial terutama gejala seks bebas dan penagihan dadah.

(b) Bebas Denggi di Sekolah

Aktiviti meningkatkan kefahaman, kesedaran dan kemahiran dalam mencegah dan mengawal demam denggi yang melibatkan warga sekolah dan komuniti.

(c) Anti Merokok

Aktiviti promosi anti merokok dan penguatkuasaan di sekolah sebagai kawasan larangan merokok melibatkan warga sekolah dan komuniti.

(d) Kempen Cara Hidup Sihat

Mengadakan aktiviti-aktiviti kempen cara hidup sihat mengikut tema tahunan.

(e) Program Kantin Sihat

Merancang, melaksana dan mengawasi penyediaan, pemprosesan, hidangan, dan penjualan makanan sihat di kantin sekolah oleh warga sekolah dan komuniti.

(f) Sekolah Bersih

Mempertingkatkan dan mempromosi kebersihan dan keceriaan sekolah.

(g) Bebas Dadah

Melaksanakan Program Sijil Lencana Anti-Dadah, aktiviti peningkatan kesedaran pelajar akan bahaya penyalahgunaan dadah serta langkahpencegahan dan pengawalan.

(h) Keselamatan

Melibatkan warga sekolah dan komuniti dalam aktiviti mempertingkatkan keselamatan murid.

(i) Rekreasi

Melaksanakan program rekreasi bersama komuniti dan warga sekolah.

(j) Agama dan Kerohanian

Melibatkan diri secara aktif dalam penerapan nilai agama, moral dan kerohanian.

(k)Kekeluargaan

Penglibatan komuniti dan warga sekolah dalam aktiviti kekeluargaan.

Kemahiran Kesihatan Diri

Merupakan suatu usaha untuk membentuk sikap yang positif ke arah amalan cara hidup sihat dalam kalangan warga sekolah. Kemahiran tersebut penting bagi mengadakan pembelajaran dan pengajaran yang formal dan tidak formal dalam mengendalikan kesihatan fizikal, mental, rohani dan sosial, serta alam sekeliling ke arah amalan cara hidup yang sihat.

Beberapa aktiviti Kemahiran Kesihatan Diri boleh dijalankan, samada melalui

pendidikan formal dan tidak formal di sekolah. Aktiviti-aktiviti tersebut adalah

seperti berikut:

Kesihatan Fizikal

(i) Kebersihan diri

•      Murid-murid mestilah diajar tentang kebersihan diri yang

·         ditetapkan di dalam kurikulum sekolah.

•      Sekolah perlu memastikan setiap murid mengamalkan kebersihan

·         diri setiap masa melalui kaedah pemeriksaan oleh guru, latihan

·         amali dan demonstrasi.

•      Murid perlu bertanggungjawab terhadap kebersihan diri

·         sepanjang masa seperti berpakaian kemas dan bersih, rambut

·         kemas dan bersih, kuku pendek dan bersih serta gigi dan

·         mulut/hidung yang bersih.

(ii) Kesihatan pergigian

•Sekolah perlu memastikan supaya aktiviti kesihatan pergigian diajar dan diamalkan di sekolah.

• Sekolah perlu mengadakan kemudahan untuk latihan amali kebersihan gigi.

(iii) Senaman dan kecergasan

•      Sekolah perlu memperuntukkan sekurang-kurangnya dua masa

•      pelajaran dalam seminggu untuk senaman dan kecergasan.

•      Sekolah perlu mengadakan kemudahan dan peralatan untuk

•      senaman dan kecergasan.

•      Murid dikehendaki melibatkan diri secara aktif dalam aktiviti

•      senaman dan kecergasan.

(iv) Makan secara sihat

•      Sekolah mestilah mengajar konsep makan secara sihat kepada setiap murid melalui kurikulum dan lain-lain aktiviti yang tidak formal.

•      Sekolah perlu memastikan makanan yang dijual di kantin sekolahadalah bersih, selamat dan berzat.

•      Murid mestilah digalakkan untuk memilih makanan yang berzat, bersih dan selamat.

(v) Anatomi dan fisiologi tubuh badan

•      Guru dan murid perlu diberi pengetahuan asas mengenai strukturdan fungsi tubuh badan melalui pendidikan formal.

•      Guru dan murid perlu didedahkan kepada pengetahuan tentang perkembangan dan pertumbuhan fizikal.

•      Guru dan murid perlu didedahkan kepada masalah yang berkaitan dengan perkembangan dan pertumbuhan fizikal.

(vi) Pertolongan cemas

•      Sekolah perlu melatih guru dan warga sekolah berkaitan pertolongan cemas.

•      Sekolah perlu menyediakan sekurang-kurangnya satu peti kecemasan dalam setiap bilik darjah.

•      Murid perlu mempelajari kaedah pertolongan cemas.

Kesihatan Mental dan Sosial

(i) Perkembangan mental dan sosial

Guru dan murid perlu didedahkan kepada pengetahuan mengenai perkembangan mental dan sosial yang normal.

(ii) Tekanan rakan sebaya dan keluarga

Murid perlu diberi kemahiran untuk menangani masalahberkaitan dengan rakan sebaya dan keluarga.

            Guru hendaklah didedahkan kepada cara-cara mengenal pasti masalah kesihatan mental dan sosial dalam kalangan murid

Sekolah perlu menyediakan perkhidmatan bimbingan dankaunseling kepada warga sekolah.

PEMANTAUAN DAN PENILAIAN PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH

(a) Pendidikan Kesihatan Formal

1.            Ujian bertulis selepas topik/penggal/tahunan

2.            Ujian lisan selepas setiap topik/penggal/tahunan

3.            Kajian semula Kurikulum Sekolah yang formal

4.            Skor tingkah laku berkala

5.            Laporan untuk setiap projek

6.            Senarai semak setiap penyeliaan berkala yang dijalankan

(b)Pendidikan Kesihatan Tidak Formal

1.    Laporan Tahunan oleh:

2.    Jawatankuasa Kesihatan Sekolah

3.    Kelab Kesihatan Sekolah

4.    Biro Kesihatan

5.    Senarai semak bagi pemeriksaan fizikal dan persekitaran sekolah.

6.    Skor pemeriksaan kesihatan diri.

7.    Hadiah dan penghargaan bagi setiap aktiviti promosi kesihatan di sekolah iaitu pertandingan kesihatan, kuiz kesihatan dan pameran kesihatan

8.    Skor tingkah laku selepas kaunseling.

Perkhidmatan Kesihatan Sekolah

Perkhidmatan kesihatan sekolah merangkumi promosi kesihatan danpemakanan, penjagaan kesihatan, rawatan, rujukan serta penempatan di dalam kelas khas yang diberi oleh doktor perubatan dan pergigian, kakitangan kejururawatan dan guru-guru untuk pencapaian kesihatan optimum warga sekolah. Perkhidmatan kesihatan sekolah berperanan untuk:

·         Memaklumkan guru dan ibu bapa mengenai tahap kesihatan murid bagi membolehkan rawatan lanjut dan tindakan susulan bagi kes tertentu.

·         Membina kefahaman dan kesedaran warga sekolah mengenai kepentingankesihatan optimum dan amalan cara hidup sihat.

·         Rancangan khas seperti rancangan makanan tambahan dan program susu sekolah kepada murid dilaksanakan dengan sempurna.

·         Menyediakan khidmat pertolongan cemas dan rujukan kepada warga sekolah.

·         Mengesan masalah kesihatan, merawat dan merujuk kes yang memerlukan

o   perhatian serta tindakan lanjut.

·         Menyediakan pemantauan dan penilaian ke atas aktiviti-aktiviti kesihatan

o   sekolah.

·         Mencegah dan mengawal kejadian penyakit.

Aktiviti-aktiviti Perkhidmatan kesihatan sekolah adalah:

(a) Penilaian Status Kesihatan

Penilaian status kesihatan meliputi pemeriksaan, pengesahan awal masalah kesihatan dan ujian saringan bagi menentukan tahap kesihatan warga sekolah seperti ujian penglihatan, kebersihan diri dan lain-lain oleh guru, jururawat dan doktor. Antara aktiviti-aktiviti yang perlu dijalankan adalah:

a.    Sekolah hendaklah mendapatkan kebenaran ibu bapa atau penjaga untuk pemeriksaan kesihatan dan imunisasi murid.

b.    Rekod Kesihatan Murid (RKM) hendaklah sentiasa dikemaskini. RKM 1 hendaklah dihantar ke sekolah menengah yang berkenaan setelahmurid tersebut tamat tahun 6. Sekiranya seseorang murid itu bertukar sekolah, buku RKM 1 hendaklah dihantar ke sekolah baru.

c.    Pemeriksaan kesihatan hendaklah dijalankan secara berkala dan berterusan.

d.    Pemeriksaan kesihatan diwajibkan untuk murid Tahun 1, Tahun 6, Tingkatan 3 dan Tingkatan 5.

e.    Guru hendaklah memberi kerjasama semasa pemeriksaan kesihatan murid.

(b) Rujukan dan Tindakan Susulan

a.    Pemerhatian atau rawatan awal terhadap kes yang dirujuk.

b.    Tindakan susulan oleh guru, jururawat atau pegawai perubatan

(c) Khidmat Kaunseling

Penyediaan perkhidmatan kaunseling yang dijalankan oleh seorang guru kaunselor yang terlatih di setiap sekolah.

(d)Pemakanan

Aktiviti pemakanan meliputi:

a.    Penilaian status pemakanan murid melalui pengambilan berat badandan tinggi serta pengkelasan status pemakanan mengikut Rekod Kesihatan Murid.

b.    Pengesanan secara fizikal dan klinikal kes kurang zat makanan, obesiti, beguk, anemia dan lain-lain.

c.    Rawatan dan rujukan kes kepada doktor atau jururawat.

d.    Ceramah dan promosi pemakanan (healthy eating) kepada warga sekolah.

e.    Penyeliaan pelaksanaan penggunaan menu serta rancangan khas seperti Rancangan Makanan Tambahan dan Program Susu Sekolah mengikut garis panduan yang ditetapkan.

F. Pemberian maklumat pemakanan melalui risalah, poster, tayangan video    dan lain-lain.

G  Penyeliaan oleh Pegawai Zat Makanan dan Pegawai Kesihatan Daerah terhadap pelaksanaan penambahan iodin dalam bekalan air di sekolah yang diwartakan.

(e) Pergigian

Perkhidmatan pergigian perlu dijalankan:

a.    Dengan mendapatkan kebenaran ibu bapa atau penjaga untuk rawatan pergigian murid oleh sekolah.

b.    Untuk menilai status kesihatan pergigian yang merangkumi pemeriksaan gigi, tisu-tisu lembut dan kecacatan dentofacial oleh pergigian atau jururawat pergigian.

c.    Untuk memerhati aspek kebersihan mulut murid oleh guru kelas.

d.    Dengan memberikan keutamaan kepada aspek pencegahan dan promosi kesihatan pergigian.

e.    Dengan memberikan rawatan pergigian yang sistematik dan komprehensif kepada murid.

f.     Dengan menyediakan rujukan bagi kes yang memerlukan perhatian dan tindakan lanjut oleh doktor pergigian dan jururawat pergigian.

(f) Pertolongan Cemas

Walaupun langkah berjaga-jaga ada disediakan, kemalangan dan serangan penyakit boleh berlaku ketika murid berada di sekolah. Polisi dan peraturan yang jelas untuk mengendalikan pertolongan kecemasan adalah diperlukan.

Sekolah juga perlu menyediakan perkara-perkara asas berikut:

Sebuah bilik khas kesihatan (Âsick-bayÊ) yang dilengkapi juga dengan peti pertolongan cemas. Sekurang-kurangnya seorang guru yang terlatih dalam memberi pertolongan cemas dan resusitasi kardio-pulmonari.

(g) Pendidikan Kesihatan

Aktiviti Pendidikan Kesihatan meliputi:

a.    Penyampaian pendidikan kesihatan kepada murid secara formal dan tidak formal

b.    Penilaian berkala dan berterusan tentang pengetahuan, sikap dan amalan kesihatan dalam kalangan warga sekolah

c.    Pendedahan kepentingan penjagaan kesihatan dan keselamatan di sekolah kepada warga sekolah, ibu bapa dan masyarakat.

(h) Kanak-kanak dengan Keperluan Khas

Aktiviti bagi kanak-kanak dengan perkembangan pada tahap di bawah

normal mengikut umur atau kehilangan keupayaan fisikal, penglihatan dan

pendengaran meliputi:

a.    Diagnos dan pengesahan kanak-kanak dengan keperluan khas.

b.    Pendaftaran dan penempatan kanak-kanak dengan keperluan khas.

c.    Rujukan kes untuk program pemulihan seperti pemulihan anggota, pemulihan cara kerja dan lain-lain di peringkat klinik, hospital dan komuniti kepada agensi berkaitan.

PEMANTAUAN DAN PENILAIAN

Pemantauan dan penilaian meliputi:

a)    Pemeriksaan Status Kesihatan

a.    Peratus murid yang diperiksa oleh jururawat dan doktor.

b.    Kadar pengesanan cacat penglihatan.

c.    Liputan imunisasi

d.    Kadar kejadian penyakit

b)    Rujukan dan Tindakan Susulan

                                          i.    Bilangan kes dirujuk

                                        ii.    Bilangan kes keciciran daripada kes rujukan

c)    Pemeriksaan Status Pemakanan

d)    Bilangan dan peratus dengan berat badan menurut ketinggian < 80% mengikut tahun persekolahan (kurang zat makanan) > 120% mengikut tahun persekolahan (obesity)

e)    Bilangan dan peratus murid dengan hemoglobin (Hh) < 10 gm%

F)  mengikut tahun persekolahan (anemia)

g)  Bilangan dan peratus murid yang dikesan mengidap beguk.

h)  Bilangan dan peratus murid yang menerima bantuan susu sekolah.

i)   Bilangan dan peratus murid yang menerima bantuan makanan

j)    tambahan.

(d)Pemeriksaan Status Kesihatan Pergigian

              i.    Peratus murid dengan tahap kebersihan gigi yang optima.

            ii.    Peratus murid yang diberi rawatan sehingga tahap ÂdemofitnessÊ.

(e) Pertolongan Cemas

(i) Bilangan dan peratus peti pertolongan cemas yang lengkap

  

RINGKASAN PBSS.

•      Program Bersepadu Sekolah Sihat (PBSS) diwujudkan dengan tujuan untuk menyatupadukan dan menyelaras semua aktiviti berkaitan dengan kesihatan sekolah yang mampu meningkatkan taraf kesihatan dalam kalangan warga sekolah.

•      PBSS mengandungi satu program yang terancang dan bersepadu, fleksibel, inovatif dan kreatif berlandaskan keperluan semasa dan setempat melalui kerjasama dan penglibatan komuniti.

•      Enam teras utama PBSS yang telah digariskan untuk mewujudkan satu pendekatan bersepadu di antara sektor awam, sektor swasta dan masyarakat ke arah melahirkan sekolah sihat adalah seperti Polisi Kesihatan Sekolah, Persekitaran Fizikal Sekolah, Persekitaran Sosial Sekolah, Penglibatan Komuniti, Kemahiran Kesihatan Diri, Perkhidmatan Kesihatan Sekolah.

•      Kerjasama di antara sekolah dengan masyarakat bertujuan untuk mengintegrasikan aktiviti-aktiviti kesihatan sekolah dan kesihatan masyarakat.

•      Ianya merupakan satu proses dua hala di mana kedua dua sekolah dan masyarakat memikul tanggungjawab bersama untuk mengawasi dan mempertingkatkan lagi status/taraf kesihatan kanak-kanak.

•      Dalam konteks ini, sekolah perlu memikirkan apakah sumbangannya terhadap masyarakat dan sebaliknya, apakah yang masyarakat boleh sumbangkan kepada sekolah.

•      Perkhidmatan kesihatan di bawah PBSS termasuklah menilai status kesihatan murid, memberi khidmat rawatan dan rujukan, memberi bimbingan dan kaunseling, memberi penjagaan rawatan/kecemasan, mencegah dan mengawal kejadian penyakit serta mendiagnosis dan membantu penempatan kanak-kanak berkeperluan khas.

•      Antara program berkaitan kesihatan yang dilaksanakan di sekolah adalah Perkhidmatan Kesihatan Sekolah, Perkhidmatan Pergigian, Rancangan Makanan Tambahan (RMT), Program Susu Sekolah (PSS), Pendidikan Pencegahan Denggi, menjadikan sekolah kawasan larangan merokok, menyediakan pertolongan cemas dan bilik khas kesihatan (sick-bay), mewujudkan Program Sihat Tanpa AIDS untuk Remaja (PROSTAR), mengadakan program bebas dadah dan kempen cara hidup sihat.

Rujukan

BANK DUNIA, 96/70s. 1996. Developing countries face epidemic of Tobaccoa

related and Non-communicable diseases.

BAHAGIAN KAWALAN PENYAKIT. Laporan awal NDS, 1995.

JOHN W.FARQUHAR. How health behaviour relates to risk factors. Circulation

3, September, 1993.

KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA. Annual report of Department of

Public Health, 1995.

KEN RESNICOW ET AL. Advance and future directions for school-based health

promotion research: Commentary on the CATCH Intervention Trial.

Preventive Medicine , 23, July/August,1996.

September 1997, Program Kesihatan Sekolah Sihat Kementerian Kesihatan

Malaysia dan Kementerian Pendidikan Malaysia.

November 1994 Garis Panduan Rancangan Kesihatan Sekolah, oleh Bahagian

Penjagaan Kesihatan Asas dan Pembangunan Keluarga Malaysia.